Projekty domów parterowych o niskim zużyciem energii. Jakie normy i wymogi muszą spełniać nowoczesne domy by nazwać je energooszczędnymi?

Straty ciepła wynikają z jego przenikania przez ściany, okna, dach i podłogę oraz różnego rodzaju niepożądane nieszczelności. Ciepło tracone jest też w trakcie otwierania drzwi wejściowych lub okien, a jego dodatkowa ilość musi zostać poświęcona na podgrzewanie powietrza napływającego do domu na skutek działania wentylacji. Na zmniejszenie zapotrzebowania budynku na ciepło wpływa kilka czynników:

Wielkość budynku i jego kształt

W małym domu straty ciepła są mniejsze niż w dużym, ponieważ zależą one od powierzchni przegród, przez które ono przenika. Im mniejsza powierzchnia zewnętrzna budynku, tym mniejsze straty. Dlatego też, jeśli klientowi zależy na niskich kosztach ogrzewania, powinien wybrać projekt małego domu o zwartej bryle opartej na planie kwadratu lub prostokąta. Najlepiej, by miał on prosty, jedno lub ewentualne dwuspadowy dach, pozbawiony wykuszy i lukarn, w załamaniach i narożnikach których dochodzi do dużych strat ciepła. Ponadto prosta bryła budynku jest też tańsza i łatwiejsza w budowie. By zmniejszyć straty ciepła w relacji do kubatury budynku, warto wybrać projekt domu piętrowego lub dom parterowy z poddaszem użytkowym, który jest chyba najpopularniejszą bryła wykorzystywaną przy projektowaniu domów energooszczędnych. Parterowe domy o płaskich dachach mają zazwyczaj stosunek kubatury do powierzchni dużo mniej korzystny, szczególnie z powodu relatywnie dużej powierzchni dachu.

Czasem plany domów tworzy się tak, by wykorzystywały jak najwięcej ciepła słonecznego dostępnego w ciągu zimowych dni. Wtedy od południa projektuje się większą powierzchnię przegród – tak, by absorbowały one jak najwięcej światła. Takie budynki mają też duże przeszklenia od południa, które, gdy są dobrze zaprojektowane, mogą działać jak kolektory słoneczne nagrzewające powietrze w domu.

Korzystny jest dom z dachem jednospadowym, z południową ścianą o większej powierzchni od pozostałych, która będzie absorberem ciepła. Jednocześnie ściana północna, gdzie występują największe straty ciepła, będzie mniejsza, co z punktu widzenia energooszczędności jest bardzo dobrym rozwiązaniem.

Okna w domu energooszczędnym i układ pomieszczeń

Okna to jeden z kluczowych elementów, na jakie trzeba zwrócić uwagę, wybierając projekt domu. Duże, sięgające od podłogi do sufitu przeszklenia skutkują zazwyczaj dużymi stratami ciepła. Lepiej jest, gdy duże okna są szerokie, ale nie sięgają aż do poziomu podłogi. Lepiej też sytuować je od południa. Zdecydowanie należy jednak unikać dużych okien znajdujących się w ogrzewanych pomieszczeniach od północy. Decydując się na duże okna, warto zamontować modele o jak najniższym współczynniku przenikania ciepła Uw. Na rynku dostępne są okna szybowe, z ramami z profili wielokomorowych z wkładkami termoizolacyjnymi, których współczynnik Uw jest niższy niż 0,8 W/(m2K).

W energooszczędnym domu pomieszczenia o funkcjach pomocniczych powinny być usytuowane od północy. Można wtedy zainstalować w nich małe okna lub zupełnie z nich zrezygnować, a dzięki mniejszym stratom ciepła istnieje możliwość utrzymywania w nich temperatury niższej niż w pomieszczeniach, w których stale przebywają mieszkańcy. Więcej informacji można uzyskać z innej publikacji: „Wygodny dom dla małej rodziny - jaka będzie optymalna powierzchnia domu parterowego?".

Materiały budowlane

Największe straty ciepła następują przez ściany i dach domu, dlatego kluczowe znaczenie ma ich staranne docieplenie. Zazwyczaj stosuje się ocieplenie muru styropianem lub wełną mineralną grubości 15 cm, choć ostatnio coraz częściej montuje się warstwy izolacji o grubości 20 cm i większej. Zamiast zwykłego, używany jest styropian grafitowy o bardzo niskim współczynniku przewodzenia ciepła λ. Jeszcze grubszą warstwą warto zaizolować dach. Obecnie standardowym minimum jest 30 cm izolacji.

Dobrym sposobem na umieszczenie grubej warstwy izolacji termicznej w ścianach i stropach jest wykonanie budynku w technologii szkieletowej. Z kolei na dom ze ścianami zewnętrznymi jednowarstwowymi warto użyć betonu komórkowego albo pustaków ceramicznych wypełnionych materiałem termoizolacyjnym.

Unikanie mostków termicznych

W budowie energooszczędnego domu ważne jest jego perfekcyjne wykonanie, żeby uniknąć źle zaizolowanych miejsc i mostków termicznych w ścianach zewnętrznych lub w dachu budynku. To przez nie dochodzi do znacznych strat ciepła. Najczęściej pojawiają się one na połączeniach płyt balkonowych ze stropem, w ościeżach otworów okiennych i drzwiowych oraz w wieńcach i nadprożach, dlatego miejsca te wymagają starannego ocieplenia. Błędy w wykonaniu izolacji termicznej skutkować będą wyższymi rachunkami za ogrzewanie, a ponadto w tych miejscach może się kondensować para wodna, sprzyjając rozwojowi pleśni.

Balkony w domach energooszczędnych najlepiej dostawić na własnej konstrukcji, by uniknąć strat ciepła przez trudną do zaizolowania płytę balkonową połączoną konstrukcyjnie z budynkiem. Okna i drzwi w ścianach dwuwarstwowych muszą być osadzone jak najbliżej zewnętrznej krawędzi muru, a w ścianach trójwarstwowych należy je osadzić w płaszczyźnie warstwy ocieplenia.

Dobra wentylacja

Obecnie w projektach domów energooszczędnych nie stosuje się wentylacji grawitacyjnej, która generuje spore straty ciepła w wyniku ucieczki ciepłego powietrza przez kominy wentylacyjne i konieczności ogrzewania zimnego powietrza wpadającego z zewnątrz. W typowym projekcie przewidziana jest zazwyczaj nawiewno - wywiewna wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła. Zapewnia ona nie tylko świeże, lecz również ogrzane powietrze zimą, ale po połączeniu z pompą ciepła daje możliwość schładzania powietrza w okresie letnim, dzięki czemu nie trzeba instalować w domu klimatyzacji, a pozyskane latem ciepło wykorzystać zimą do ogrzewania domu.

Więcej inspiracji znaleźć można na stronie https://www.domoweklimaty.pl.