Dłuższy wyjazd pozbawi uchodźcę prawa do świadczeń

Zgodnie z przepisami wyjazd obywatela Ukrainy z Polski powyżej 1 miesiąca pozbawia go prawa do legalnego pobytu w naszym kraju. Konsekwencją utraty prawa do legalnego pobytu jest z kolei utrata przez niego prawa do świadczeń dla rodzin. Dlatego ważne jest, aby obywatele Ukrainy, którzy złożyli wniosek o te świadczenia, i planują wyjazd z Polski, poinformowali o tym ZUS. Cudzoziemcy mogą zrobić to za pomocą Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Trzeba wtedy złożyć pismo na formularzu POG. Szczegółowa instrukcja znajduje się na stronie internetowej Zakładu.

ZUS sprawdza

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma narzędzia, aby sprawdzić czy dana osoba opuściła Polskę. Cudzoziemiec, który pobiera świadczenia dla rodzin i nie poinformuje ZUS o swoim wyjeździe będzie musiał oddać nienależnie pobrane środki wraz z odsetkami. Instytucja weryfikuje legalny pobyt obywateli Ukrainy zarówno na etapie przyznawania świadczeń jak i w dowolnym momencie w trakcie okresu świadczeniowego. ZUS ma bowiem dostęp do różnych państwowych rejestrów. Chodzi np. o systemu informacji oświatowej, centralny wykaz ubezpieczonych. W razie potrzeby ZUS będzie mógł także korzystać ze specjalnego rejestru obywateli Ukrainy, prowadzonego przez Straż Graniczną.

Ponadto, w przypadku wątpliwości dotyczących spełnienia warunków do otrzymywania świadczeń dla rodzin, w szczególności warunku zamieszkania w Polsce, ZUS może wezwać świadczeniobiorcę do osobistego udzielenia wyjaśnień w swojej placówce. Urząd może wstrzymać wypłatę świadczenia wychowawczego jeżeli świadczeniobiorca odmówi udzielenia lub nie udzieli w wyznaczonym terminie wyjaśnień co do okoliczności mających wpływ na prawo do świadczenia. Te zasady obowiązują zarówno Polaków, jak i cudzoziemców.

Uchodźcy powinni poinformować ZUS także w sytuacji, kiedy wyjadą na zachód do krajów UE. W ramach współpracy pomiędzy instytucjami właściwymi do realizacji unijnych przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, ZUS może pozyskać informację o pobycie obywatela Ukrainy w innym państwie w ramach prowadzonego postępowaniu o przyznanie świadczeń rodzinnych w innym państwie członkowskim UE/EFTA.

W ramach wsparcia realizowanego przez ZUS obywatele Ukrainy mogą skorzystać z programów dla rodzin takich jak Rodzinny Kapitał Opiekuńczy czy "Rodzina 500+". Pierwsze pieniądze w ramach 500+ trafią do Ukraińców w połowie maja.

Piotr Olewiński

Regionalny Rzecznik Prasowy ZUS województwa mazowieckiego