Interes prawny

Interes prawny a dostęp do ksiąg wieczystych i ewidencji gruntów

Dostęp do dokumentów dotyczących nieruchomości – takich jak akta ksiąg wieczystych, wypisy czy wyrysy z ewidencji gruntów – często wymaga wykazania interesu prawnego. To pojęcie, choć obecne w wielu ustawach, nie ma jednej, legalnej definicji. W praktyce oznacza ono, że wnioskodawca musi wykazać realny związek prawny z daną nieruchomością, wynikający z przepisów prawa materialnego.

Księgi wieczyste – jawność z ograniczeniami

Zgodnie z ustawą o księgach wieczystych i hipotece, księgi są jawne – każdy może je przeglądać za pośrednictwem systemu informatycznego. Jednak już wgląd do akt księgi wieczystej, czyli dokumentów stanowiących podstawę wpisów, przysługuje wyłącznie osobom z interesem prawnym oraz notariuszom. Podobnie jest z uzyskaniem odpisu z księgi wieczystej. Interes ten musi być konkretny i wynikać z przepisu prawa – samo zainteresowanie zakupem nieruchomości nie wystarcza.

Sądy i organy wskazują, że interes prawny mają m.in.: właściciele sąsiednich nieruchomości, wierzyciele, spadkobiercy czy członkowie zarządu spółki będącej właścicielem nieruchomości. Czasami także najemcy, jeśli ich prawo jest ujawnione w księdze. Pozostaje to jednak ocenne i zależy od konkretnej sytuacji wnioskodawcy.

Ewidencja gruntów i budynków

Również dostęp do danych ewidencyjnych wymaga wykazania interesu prawnego. Podstawą prawną są przepisy Prawa geodezyjnego oraz rozporządzenia z 2021 roku. Interes prawny może mieć np. właściciel nieruchomości graniczącej, inwestor przygotowujący wniosek o pozwolenie na budowę czy uczestnik postępowania sądowego dotyczącego granic.

Interes prawny a interes faktyczny

Częstym problemem jest mylenie interesu prawnego z faktycznym. Ten drugi – jak chęć zakupu nieruchomości – nie uzasadnia dostępu do dokumentów. Niezbędne jest powołanie się na przepis prawa i przedstawienie dokumentu potwierdzającego związek prawny (np. odpisu księgi, pozwu, decyzji administracyjnej).

Ochrona danych

Dostęp do danych właścicieli nieruchomości musi być zgodny z RODO, czyli ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych osobowych. Interes prawny stanowi podstawę do ich przetwarzania bez zgody, ale udostępniane dane muszą być proporcjonalne do celu.

Podsumowanie

Wniosek o udostępnienie akt należy złożyć do sądu rejonowego – wydział ksiąg wieczystych. Sąd ocenia, czy interes prawny został wykazany. W razie odmowy, możliwa jest skarga do sądu administracyjnego. Praktyka orzecznicza pokazuje, że sądy stosują rygorystyczne kryteria, wymagając konkretnego, dobrze udokumentowanego interesu prawnego.

Interes prawny to klucz do uzyskania dostępu do dokumentów dotyczących cudzych nieruchomości. Bez jego wykazania nie można uzyskać akt księgi wieczystej ani danych z ewidencji gruntów. Wymaga to nie tylko wskazania podstawy prawnej, ale i udokumentowania związku z daną nieruchomością i zazwyczaj wskazania przepisu prawnego, potwierdzającego istnienie interesu prawnego w uzyskaniu dostępu do wnioskowanych informacji czy dokumentów.