Reprint monografii historycznej Płocka bł. abpa Antoniego Juliana Nowowiejskiego

Licząca ponad 700 stron monografia nosi tytuł „Płock. Monografja historyczna, napisana podczas wojny wszechświatowej, oprawiona i uzupełniona w roku 1930”  (pisownia oryginalna). Stanowi reprint wydania drugiego z 1930 roku, wydanego wówczas przez Wydawnictwo Braci Detrychów w Płocku (pierwsze wydanie miało miejsce w roku 1917). Jej autorem jest bł. abp Antoni Julian Nowowiejski, biskup płocki w latach 1908-1941, z zamiłowania historyk, męczennik „brunatnego” totalitaryzmu. Za tę publikację w 1931 r. otrzymał doktorat „honoris causa” Uniwersytetu Warszawskiego.  

Zdaniem ks. kan. Stefana Cegłowskiego, dyrektor Muzeum Diecezjalnego im. bł. abpa A.J. Nowowiejskiego w Płocku, dzieło niewiele straciło na aktualności: - Monografia Płocka bł. abpa Antoniego J. Nowowiejskiego stanowi rzetelne i obszerne opracowanie historyczne. Jego autor opierał się na materiałach źródłowych, z których wiele nie dotrwało do współczesności. Dla historyków  dzieło to jest wprost bezcenne, po wojnie było traktowane jak przysłowiowy „biały kruk”. Nie ma innego, lepszego kompendium wiedzy historycznej o Płocku i Mazowszu od XII wieku po rok 1930. Wciąż jest na nie zapotrzebowanie. Wydanie reprintu było możliwe dzięki bardzo dobrej współpracy z Płockim Instytutem Wydawniczym - podkreśla ks. Cegłowski.

Autor monografii opisuje dzieje Płocka i Mazowsza od XII wieku do roku 1930. Koncentruje się na historii, ale ujmuje ją filozoficznie i teologicznie, wiele uwagi poświęcając życiu Kościoła w tej części kraju. Z właściwą sobie skrupulatnością opisuje historię miasta i bazyliki katedralnej, muzeum diecezjalne, instytucje kościelne, świątynie Płocka – także te już nie istniejące w jego czasach, szpital miejski, zakłady dobroczynne, życie umysłowe i materialne Płocka w XIX i XX wieku czy mariawitów, których ruch zrodził się w Płocku.   

Na podkreślenie zasługuje fakt, że abp Nowowiejski wiele uwagi poświęca wielokulturowości i wielowyznaniowości miasta. Ukazuje jego życie duchowe, umysłowe, moralne, potencjał ludzki, stan intelektualny. Daje wizję miasta, w którym rodzą się systemy, style życia i samoświadomość społeczna. Jak przekonują badacze tego dzieła, monografia „jest wiernym świadectwem przeszłości miasta i regionu”.

Zawarte w monografii opisy i relacje uzupełniają plany miasta, rysunki, ryciny, fotografie, uwieczniające Płock, jakiego od dawna już nie ma. Dokumentacja wizualna pozwala na autentyczne odtworzenie rzeczy i zjawisk historycznych, ratuje od zapomnienia zabytki i działa sztuki oraz ich twórców. Poza tym autor monografii Płocka umieścił w niej dodatek w postaci źródeł rękopiśmiennych i drukowanych o Płocku oraz genealogię Piastów mazowieckich.    

Reprint dzieła pt. „Płock. Monografja historyczna” bł. abpa A.J. Nowowiejskiego wydany został po niemal ćwierćwieczu – poprzednio w 1991 r. z okazji pielgrzymki papieża Jana Pawła II do Płocka. Obecnie dostępny jest w Płockiej Księgarni Diecezjalnej i Płockim Instytucie Wydawniczym. Kosztuje 95 zł.

Elżbieta Grzybowska, rzecznik prasowy Diecezji Płockiej