Rozwody w Polsce

Wg danych Głównego Urzędu Statystycznego [1] liczba rozwodów systematycznie rośnie od lat 50. XX wieku. Wówczas rocznie orzekano ich kilkanaście tysięcy. Z kolei już do 50 tys. rozwodów rocznie dochodziło w latach 80. W czasie transformacji liczba rozpadów małżeństw nieco zmalała, aby w roku 2006 roku było ich blisko 72 tys., czego przyczyny dopatruje się w zmianie prawa w zakresie świadczeń rodzinnych (wprowadzono wówczas świadczenia dla rodzin niepełnych). Aktualne dane na temat rozwodów mówią o tym, że co roku rozwodzi się około 50-60 tys. par, co oznacza, że rozwodem kończy się około 30% wszystkich małżeństw.

Częściej na rozwód decydują się małżeństwa mieszkające w większych miastach. W przypadku mieszkańców miasteczek i wsi rozwodów odnotowuje się zdecydowanie mniej. 

W jakim momencie swojego życia się rozwodzimy? Obecnie średnią wieku osób, ktore wnoszą pozew o rozwód określić można na 35-40 lat. Kiedy zaczęto badań tematykę rozwodów, czyli w latach 50. XX wieku, rozwodnikami bywały osoby aż o dekadę młodsze. Skąd ta różnica? Chociażby stąd, że dzisiaj małżeństwa zawieramy dużo poźniej, niż kiedyś, a z kolei czas trwania samego małżeństwa również się wydłuża.

Kiedy zaczyna się rozpad małżeństwa?

Data formalnego zawarcia małżeństwa oraz data orzeczenia rozwodu przez sąd - tymi danymi posługujemy się, kiedy mówimy o formalnym rozpoczęciu i zakończeniu związku małżeńskiego. Jednak tak jak początek wspólnego życia małżonków zaczyna się wcześniej niż data ślubu, para wszak wcześniej się poznaje, odkrywa, często mieszka ze sobą, tak rozpad małżeństwa swoje początki ma zwykle zanim którekolwiek z małżonków w ogóle pomyśli o rozwodzie. Wniesienie powództwa o rozwód poprzedzone jest często wzajemnymi spięciami, konfliktami, kłótniami o bardzo różnej dynamice. Nie potrzeba wcale codziennych, burzliwych kłótni, aby małżonkowie poczuli się w małżeństwie źle. Tak zwane ciche dni, mijanie się, brak wzajemnej uwagi to symptomy, które mogą zwiastować rozstanie. Największy udział wśród wszystkich rozwodów mają te małżeństwa, których staż jest mniejszy niż 10 lat. 

Dlaczego się rozwodzimy? Trzy najczęstsze motywy.

Dla każdego małżeństwa przyczyny jego rozpadu wydają się być bardzo indywidualne. W istocie  tak jest, ponieważ każdy z nas ma inny, niepowtarzalny charakter, wnosi inne oczekiwania do związku kieruje się indywidualnymi wyobrażeniami na jego temat itd. Niemniej, pod względem statystycznym można wyróżnić trzy najczęściej pojawiające się powody formalnych rozstań. 

• Niezgodność charakterów  - najczęstsza oficjalna przyczyna rozwodów, odpowiada bowiem za 40% z nich. Jeżeli chęć rozwodu argumentujemy różnicami w sposobie myślenia, postępowaniu, niedopasowaniem uniemożliwiającym dalsze, wspólne życie, to najczęściej koreluje to z brakiem orzekania o winie za rozpad małżeństwa.
• Niedochowanie wierności małżeńskiej - druga w kolejności przyczyna rozwodów. Każda małe czy duże biuro detektywistyczne, czy to agencja detektywistyczna w Poznaniu, Warszawie, czy biura w mniejszych miastach, z pewnością mogłoby podać przykłady setek prowadzonych przez siebie spraw, w których głównym motywem była zdrada małżeńska. Ujawnienie niewierności współmałżonka, zebranie dowodów i wykazanie ich przed sądem może pomóc w orzeczeniu o winie za rozpad małżeństwa.
• Nadużywanie alkoholu - alkoholizm jest chorobą, ale też problemem społecznym. Okoliczności towarzyszące alkoholizmowi, takie jak zaniedbywanie rodziny czy zadłużenia finansowe, nierzadko rujnują pożycie małżeńskie do tego stopnia, że kończy się to rozwodem.

Konsekwencje rozwodu - kto jest winny i co dalej?

Konsekwencją wnioskowania o rozwód jest między innymi ustalenie przez sąd czy i kto jest winny za rozpad małżeństwa. Możliwe są tutaj cztery scenariusze:

• Rozwód bez orzekania o winie.
• Rozwód z orzeczeniem o winie obojga małżonków.
• Rozwód z obciążeniem jednego z małżonków wyłączną winą za rozpad małżeństwa.
• Rozwód z orzeczeniem, że żadne z małżonków nie ponosi winy za rozpad małżeństwa.

Każdy z tych przypadków ma swoje konsekwencje. Rozwód bez orzekania o winie jest stosunkowo szybki, ale na takie rozstrzygnięcie muszą zgodzić się obie strony. Z kolei kiedy sąd próbuje dociec przyczyny końca małżeństwa i okaże się, że zaistniały tzw. niezawinione przyczyny rozpadu małżeństwa, to orzeka, że żadna ze stron nie ponosi winy za rozwód. Warto wiedzieć, że kiedy rozwód orzekany jest z wyłącznej winy jednego z małżonków, drugi ma prawo do zasądzenia dla siebie alimentów bez względu na to, czy znajdzie się po rozwodzie w niedostatku, czy też nie. Nierzadko więc walczący ze sobą w sądzie małżonkowie starają się udowodnić winę drugiego małżonka (dla sądu nie ma znaczenia, czyja wina jest większa, ważny jest jedynie fakt  jej istnienia). 

Co z alimentami, kiedy były małżonek ponownie wejdzie w związek małżeński? Obowiązek alimentacyjny wówczas wygasa. Z tego powodu wiele eksmałżonków, decydując się na ponowny związek, wybiera związek nieformalny, aby otrzymywanie alimentów mogło być kontynuowane. Jednak z uwagi na niezgodność takiej postawy z zasadami współżycia społecznego, byli małżonkowie wciąż zobowiązani do wypłaty alimentów dochodzą w takim przypadku swoich praw ponownie w sądzie, a pomagają im wówczas rodzina, świadkowie czy biuro detektywistyczne. Dzięki zeznaniom świadków i ustaleniom pracowników biura detektywistycznego, przedstawione przed sądem fakty mogą pomóc w ujawnieniu rzeczywistej, realnej sytuacji matrymonialnej eksmałżonka pobierającego alimenty. A to z kolei może ukrócić jego nieetyczną postawę roszczeniową - sąd zawyrokować może zakończenie świadczenia na jego rzecz. 

[1] Sytuacja demograficzna Polski do 2018 r. Tworzenie i rozpad rodzin. Cierniak-Piotrowska, A. Franecka, J. Stańczak, K. Stelmach, A. Znajewska, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych 2019