Reprint monumentalnej monografii
historycznej Płocka autorstwa bł. abpa Antoniego J. Nowowiejskiego,
wydany został nakładem Płockiego Instytutu Wydawniczego. Z
inicjatywą ponownej publikacji tej cennej historycznie pozycji
wyszedł ks. kan. Stefan Cegłowski, dyrektor Muzeum Diecezjalnego
im. bł. abpa A.J. Nowowiejskiego w Płocku.
Licząca ponad 700 stron monografia
nosi tytuł „Płock. Monografja historyczna, napisana podczas wojny
wszechświatowej, oprawiona i uzupełniona w roku
1930” (pisownia
oryginalna). Stanowi reprint wydania drugiego z 1930 roku,
wydanego wówczas przez Wydawnictwo Braci Detrychów w Płocku
(pierwsze wydanie miało miejsce w roku 1917). Jej autorem jest
bł. abp Antoni Julian Nowowiejski, biskup płocki w latach
1908-1941, z zamiłowania historyk, męczennik „brunatnego”
totalitaryzmu. Za tę publikację w 1931 r. otrzymał doktorat
„honoris causa” Uniwersytetu
Warszawskiego.
Zdaniem ks. kan. Stefana
Cegłowskiego, dzieło niewiele straciło na aktualności: „Monografia
Płocka bł. abpa Antoniego J. Nowowiejskiego stanowi rzetelne
i obszerne opracowanie historyczne. Jego autor opierał się na
materiałach źródłowych, z których wiele nie dotrwało do
współczesności. Dla historyków dzieło to jest wprost
bezcenne, po wojnie było traktowane jak przysłowiowy `biały kruk`.
Nie ma innego, lepszego kompendium wiedzy historycznej
o Płocku i Mazowszu od XII wieku po rok 1930. Wciąż jest
na nie zapotrzebowanie. Wydanie reprintu było możliwe dzięki
bardzo dobrej współpracy z Płockim Instytutem Wydawniczym”,
podkreśla ks. Cegłowski.
Autor monografii opisuje dzieje
Płocka i Mazowsza od XII wieku do roku 1930. Koncentruje się
na historii, ale ujmuje ją filozoficznie i teologicznie, wiele
uwagi poświęcając życiu Kościoła w tej części kraju. Z
właściwą sobie skrupulatnością opisuje historię miasta
i bazyliki katedralnej, muzeum diecezjalne, instytucje
kościelne, świątynie Płocka – także te już nie istniejące
w jego czasach, szpital miejski, zakłady dobroczynne, życie
umysłowe i materialne Płocka w XIX i XX wieku czy
mariawitów, których ruch zrodził się
w Płocku.
Na podkreślenie zasługuje fakt, że
abp Nowowiejski wiele uwagi poświęca wielokulturowości
i wielowyznaniowości miasta. Ukazuje jego życie duchowe,
umysłowe, moralne, potencjał ludzki, stan intelektualny. Daje wizję
miasta, w którym rodzą się systemy, style życia
i samoświadomość społeczna. Jak przekonują badacze tego
dzieła, monografia „jest wiernym świadectwem przeszłości miasta
i regionu”.
Zawarte w monografii opisy
i relacje uzupełniają plany miasta, rysunki, ryciny,
fotografie, uwieczniające Płock, jakiego od dawna już nie ma.
Dokumentacja wizualna pozwala na autentyczne odtworzenie rzeczy
i zjawisk historycznych, ratuje od zapomnienia zabytki
i działa sztuki oraz ich twórców. Poza tym autor monografii
Płocka umieścił w niej dodatek w postaci źródeł
rękopiśmiennych i drukowanych o Płocku oraz genealogię
Piastów mazowieckich.
Reprint dzieła pt. „Płock.
Monografja historyczna” bł. abpa A.J. Nowowiejskiego wydany został
po niemal ćwierćwieczu – poprzednio w 1991 r. z okazji
pielgrzymki Papieża Jana Pawła II do Plocka. Obecnie dostępny jest
w Płockiej Księgarni Diecezjalnej i Płockim Instytucie
Wydawniczym. Kosztuje 95 zł. Nakład jest
ograniczony.