Wystawa "Humorem malowany świat Stanisława Koguciuka"

Wystawa czasowa do 30 września 2012 roku.
Muzeum Mazowieckie w Płocku w 2010 roku wystawą Kobiety w świecie Bogdana Ziętka rozpoczęło nowy cykl wystaw monograficznych poświęconych artystom nie poddającym się łatwym klasyfikacjom, artystom zupełnie wyjątkowym, nazywanym często „Nikiforami” z dookreśleniem miejsc, w których żyją i tworzą.
Humorem malowany świat Stanisława Koguciuka, to kolejna wystawa z tego cyklu, która prezentować będzie twórczość malarza zwanego też „Nikiforem z Pławanic” (czy z Lubelszczyzny). W odczuciu autorów tej wystawy – etnologów z MMP (Magdaleny Licy- Kaczan  i Grzegorza Piaskowskiego) to jeden z ostatnich już autentycznych artystów ludowych tworzących z naturalnej potrzeby obcowania ze sztuką, artysta nieskomercjalizowany, nieszukający sztucznych sposobów na „uludowienie” siebie czy swojej twórczości.
Stanisław Koguciuk tworzy swoje prace w pięciu cyklach: pejzaże (np. z bocianami, z kaczkami, Cztery pory roku), sceny rodzajowe z życia wsi (np. Żniwa, Sianokosy, Młocka), obrzędowe (np. Szopka, Śmigus dyngus, Wesele), religijne (np. Droga Krzyżowa, Ostatnia Wieczerza, Madonna w kwiatach) i tzw. humory (np. Ogłoszenie. Żonę zamienię na psa. Pies może być nawet wściekły, Specjalność kuchni, Marsz forsowy). Warsztatem nawiązuje do ludowych makatek zarówno tych pokojowych, jak i kuchennych. Maluje najczęściej na płytach pilśniowych, czasami na płótnie. Używa prawie wyłącznie czystych barw, nie mieszając kolorów. Obrazy oprawia we własnoręcznie wykonaną drewnianą ramkę zbitą z listewek pomalowanych brązową bejcą, czasami nacinanych w dekoracyjny wzorek. Maluje seryjnie, powiela, ale nie według prostych szablonów, nie ma dwóch takich samych Zim, Dróg Krzyżowych, Wesel czy Czterech pór roku. Zmienia kolorystykę, czasami układ lub gatunki zwierząt czy drzew, rozmieszczenie stawów, domów, wijących się ścieżek, czasami szczegóły.
Tworząc obrazy o tematyce religijnej, przetwarza na swój sposób znane powszechnie sceny z malarstwa religijnego. Przykładem może być „Ostatnia Wieczerza” nawiązująca do fresku Leonarda da Vinci. Koguciuk jednak wyraźnie podkreśla, że „to nie plagiat, że jego jest inna, bo u niego zdrajca Judasz z mieszkiem srebrników stoi już w drzwiach”.
Cykl humorów związany jest z legnickim „Satyrykonem”. Swoje pierwsze „dowcipne” -  jak o nich mówi - prace wysłał na Międzynarodowy Konkurs Satyryczny w 1981 roku. Od tego czasu powstało tak wiele tematów, że trudno jest artyście je wszystkie spamiętać. Humorami świetnie komentuje otaczającą go rzeczywistość. Jest doskonałym obserwatorem przekuwającym ludzkie przywary na swoje prace malarskie, z których każda opatrzona jest tekstem wyjaśniającym lub dopowiadającym sens przedstawienia. Jego humory ośmieszają i piętnują ludzkie wady, obyczajowość, sposoby postępowania, poglądy, a także stosunki społeczne i polityczne. To świat widziany oczami Stanisława Koguciuka, który tworząc go inspiruje się niejednokrotnie ludowymi tradycjami (Do ślubu), weselnymi przyśpiewkami (Myślę nad tym dlaczego? wyzdychały żmije a teściowa żyje), ale też kulturą popularną (Randka w ciemno, Blondynka bez nałogów), czy po prostu życiem (Trzymaj się synu mego gospodarstwa! Gdzie synu uciekasz? Do Irlandii tatuś, do Irlandii; Rozwód. Tata, gdzie nasza chata?; Małżeński dialog).
O wybitności dorobku tego artysty świadczy m.in. wiele nagród zdobywanych na różnych konkursach również o charakterze międzynarodowym. Ostatnia nagroda to II miejsce (za Humor: Bieda, nędza i kryzys to grono przyjaciół ) w kategorii: satyra społeczna na Międzynarodowym Konkursie Satyrykon w Legnicy, na który w tym roku wpłynęło 2008 prac 560 autorów z 49 krajów świata.
Jego pejzaże i obrazy o tematyce obrzędowej znalazły miejsce w projekcie graficznym okładek pięciu części wchodzących w skład czwartego tomu serii Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i materiały. Lubelskie, opracowanego pod kierunkiem prof. Jerzego Bartmińskiego, wydanego przez Instytut Sztuki PAN w 2011 roku. Twórczością Stanisława Koguciuka interesują się nie tylko ludzie świata kultury, nauki, kościoła, ale i polityki, a także biznesu. Jego prace znajdują się w kilku muzeach w Polsce (m.in. w Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie, Muzeum Lubelskim w Lublinie, Muzeum Etnograficznym w Toruniu, Muzeum Śląskim w Katowicach), ale przede wszystkim w prywatnych kolekcjach   w kraju i za granicą.
Malarstwo Stanisława Koguciuka było już kilkakrotnie pokazywane na wystawach zbiorowych lub indywidualnych, jak miało to miejsce m.in. w Legnicy w 1996 roku. Wówczas jednak wystawiono wyłącznie jego prace humorystyczne, z których jest najbardziej znany. Nasza wystawa będzie  więc pierwszą monograficzną wystawą poświęconą temu wielkiemu, niezwykle oryginalnemu, a przede wszystkim prawdziwemu artyście ludowemu. Zaprezentujemy na niej około 150 humorów oraz 50 pejzaży, scen rodzajowych z życia wsi, a także obrazy o tematyce obrzędowej, religijnej i patriotycznej. Pokażemy również zupełnie nieznaną do tej pory szerszemu gronu twórczość pisankarską Stanisława Koguciuka. Zapraszamy.

Stanisław Koguciuk urodził się 1 maja 1933 roku w małej wsi Jankowce, w powiecie Luboml na Wołyniu. Od 1945 roku mieszka w Pławnicach w gminie Kamień, w powiecie Chełm na Lubelszczyźnie. Tu ukończył szkołę podstawową. W latach 1950. będąc w wojsku zgłosił się na ochotnika na pomocnika zduna. Przypadek wówczas zdecydował, że zdobył fach, który pozwolił mu później utrzymać czteroosobową rodzinę. Rysunkiem i malarstwem interesował się od dziecka, ale dopiero pod koniec lat 60. zdecydował się wziąć pierwszy raz pędzel do ręki. Jego pierwsze obrazy – pejzaże powstały na niezagrunotwanych rękawach obciętych od koszuli. Pierwsze prace sprzedawał na targu w Chełmie. Przez sześć lat prowadził zakład rzemieślniczy „malowanie na tkaninach ręcznie”, oddając obrazy do sklepów rzemieślniczych. Na początku lat 1970. jego prace zostały po raz pierwszy zaprezentowane na wystawie    w Chełmie. W 1988 roku otrzymał z Ministerstwa Kultury i Sztuki bezterminowe zaświadczenie, że wykonuje zawód artysty plastyka w dyscyplinie malarstwo. W ciągu ponad czterdziestoletniej działalności artystycznej namalował tysiące obrazów, często powielając w sposób nieszablonowy te same tematy. Uczestniczy w wielu konkursach o charakterze regionalnym, ogólnopolskim i międzynarodowym, niemal zawsze zdobywając główne nagrody. Jest uczestnikiem licznych targów i jarmarków sztuki ludowej.
Wystawa ze zbiorów:
Magdaleny Lica-Kaczan
Galerii „Satyrykonu” w Legnicy
Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie
Krystyny Mart
Muzeum Lubelskiego w Lublinie
Muzeum Śląskiego w Katowicach
Grzegorza Piaskowskiego

Beata Kamińska
Kierownik Działu Upowszechniania i Promocji
Muzeum Mazowieckie w Płocku